*  *  *  *  *  *  *  * 

UDANE JUBILEUSZE

Scena El- Jot ma już piętnaście lat. Jadwiga Leśniak - Jankowska i Wacław Jankowski z konsekwencją tworzyli przez ten czas oryginalny teatr, w którym muzyka jest równoprawna słowu, a wystudiowany gest ważniejszy bywa od tempa akcji.
Dziś na scenie na ulicy Miodowej zanurzyć się można w inny niż otaczający nas, świat. Poetycko - muzyczne spektakle - koncerty w prostej, a ładnej oprawie plastycznej, toczące się jakby poza czasem, w sobie tylko właściwym rytmie - znajdują chętnych odbiorców. Odpowiedzią na to zapotrzebowanie było stworzenie przy ulicy Miodowej Krakowskiej Opery Kameralnej.

Jubileusz piętnastolecia sceny czczono w sobotę premierą nieznanego w Krakowie singspielu Mozarta zatytułowanego "Zaide". To pierwowzór późniejszego "Uprowadzenia z seraju", niedokończony przez kompozytora, ale pozostawiony jednocześnie w tak kompletnym stanie, iż już w połowie XIX wieku partytura "Zaide" została opublikowana i wystawia się ją na scenach operowych.

Inscenizacja singspielu wymagała rozwiązania problemu tekstu mówionego. Czy powierzyć go śpiewakom, czy posłużyć się narratorem? W jakim języku wystawić utwór? W Krakowskiej Operze Kameralnej reżyser Wacław Jankowski opowiadanie treści akcji powierzył narratorce - Magdalenie Kajrowicz, podającej tekst w języku polskim ciekawie, choć w I akcie ze zbyt wielką celebrą. Partie wokalne śpiewane były w oryginale, czyli po niemiecku. Muzyka mogła w sobotę zadowolić najwybredniejszych słuchaczy przede wszystkim za sprawą świetnego przygotowania i prowadzenia spektaklu przez Tadeusza Wicherka, na co dzień pracującego w Warszawskiej Operze Kameralnej, a więc specjalistę od Mozarta. Bardzo dobrze brzmiała orkiestra, równie dobrze spisali się soliści, przede wszystkim Kamila Kułakowska - sopran z Bydgoszczy, odtwórczyni partii tytułowej, sprawnie i z wielką muzykalnością pokonująca karkołomne trudności Mozartowskiej muzyki. Dobrymi jej partnerami byli krakowscy śpiewacy: Maciej Gallas i Paweł Fundament - tenorzy, Przemysław Żywczok i Michał Kutnik - barytony oraz wspaniale wygimnastykowana Agnieszka Findysz.

W sumie ładny spektakl na jubileusz. Życzymy dalszej owocnej pracy!

Anna Woźniakowska
DZIENNIK POLSKI
12.12.2006

*  *  *  *  *  *  *  * 

BURGUND, ZŁOTO I SŁODKIE ŁZY

"Zaide" w reż. Wacława Jankowskiego w Krakowskiej Operze Kameralnej. Pisze Monika Partyk w Ruchu Muzycznym.

«Istniejąca od piętnastu lat Scena El-Jot to teatr prywatny, a od dwu lat działa przy nim Krakowska Opera Kameralna - jedyna prywatna taka Opera tego typu w Polsce. Jadwiga Leśniak-Jankowska i Wacław Jankowski - twórcy teatru - od samego początku ustalili jego profil: Scena El-Jot to teatr muzyczny sięgający do przeszłości, często ową przeszłość wskrzeszający, w którym elegancki ruch i wystudiowany gest oraz stylowa, zawsze wysmakowana oprawa plastyczna są elementami nie mniej od samej muzyki ważnymi. Spektakle teatru cieszą ucho i oko, a domowa atmosfera pozwala zapomnieć, że jesteśmy w poważnej, bądź co bądź, instytucji. Choć stałą siedzibę, w samym sercu Kazimierza, Scena El-Jot znalazła dopiero przed siedmioma laty, dziś trudno już wyobrazić sobie ulicę Miodową bez bramy z miodowym emblematem.
Z okazji piętnastolecia Sceny oraz Roku Mozartowskiego Krakowska Opera Kameralna przygotowała inscenizację "Zaide" Mozarta - dzieła nie pokazywanego dotąd w Krakowie. (...)

Podstawową kwestią dla każdej inscenizacji "Zaide" jest wybór finału - reżyser Wacław Jankowski zdecydował się na zakończenie szczęśliwe. Tekst mówiony, po polsku, nie zabrzmiał w dialogach śpiewaków, przedstawiła go narratorka. Partie śpiewane zachowały język oryginału - niemiecki. Poprzedzenie opery, zgodnie z przyjętą praktyką, jednym z utworów Mozarta o wyraźnie wschodnich elementach, wprowadziło od początku w klimat Orientu. Wysoki poziom kameralnej orkiestry w dużym stopniu wynikał z doświadczenie dyrygenta - Tadeusz Wicherek od szesnastu lat prowadzi spektakle Warszawskiej Opery Kameralnej i uczestniczył we wszystkich kolejnych jej Festiwalach Mozartowskich, toteż ma w dorobku wszystkie dzieła sceniczne kompozytora. Również dla odtwórczyni roli tytułowej - Kamili Kułakowskiej Zaida nie była pierwszą rolą w Mozartowskim repertuarze. Pochodząca z Bydgoszczy młoda śpiewaczka, laureatka wielu konkursów, wiodła prym wśród wokalistów, a jej mocny i dźwięczny sopran pokonywał wszelkie meandry partytury z iście mozartowską lekkością. Technicznie nie ustępował jej tenor Maciej Gallas w roli Gomatza (debiutował przed laty jako Tamino w "Czarodziejskim flecie"), choć wyczuwało się, że to głos kalibru stworzonego dla opery kameralnej właśnie. Również i pozostali młodzi wykonawcy: baryton Przemysław Żywczok (Allazim), tenor Paweł Fundament (Soliman) i baryton Michał Kutnik (Osmin), nie rozczarowali, jak sądzę, słuchaczy. Recytacja czytającej z ozdobnej księgi narratorki Magdaleny Kajrowicz w intonacji i geście - jako element koncepcji reżyserskiej widowiska "z patyną" - była wręcz znakomita. Taniec i zmysłowość wprowadziła natomiast Agnieszka Findysz jako Seriban nadaremnie kusząca zdradzonego sułtana, mając za tło muzyczne jedyny komiczny numer opery - "arię ze śmiechem" stręczyciela Osmina.

(...) Katarzyna Mucha ograniczyła scenografię do plastycznego skrótu Orientu, wykładając podłogę i ścianę wzorzystymi dywanami. Ich uzupełnieniem były dwa krzesła o egzotycznej linii, dwie czarki i dwie podwieszane kurtynki. Stylowość i urodę kostiumów Muchy mogliśmy docenić już w przedstawieniu "Satiro e Corisca" - w "Zaide" potwierdziła swój smak i talent. W strojach kobiet zdecydowanie postawiła na zmysłowość: wszystkie są w ciemnej burgundzkiej czerwieni, podobnie jak perełkowe przepaski na włosach i usta "Zaide". Burgund to również podstawowy kolor scenografii - w nim utrzymane są wyścielające podłogę kobierce. Dopełnia go złoto: szaty sułtana, desenie sukien, księga narratorki i wiszące kurtyny. Ów duet burgunda i złota wspaniale obrazuje opowieść o dwóch siłach: miłości i władzy. Ciekawym i pełnym uroku pomysłem choreografii Jadwigi Leśniak-Jankowskiej są "żywe obrazy" - ekspresyjnym, wystudiowanym gestom narratorki przeciwstawiona jest statyczność nieruchomych, wyłaniających się jakby "ex machina" postaci, których słowa odczytywane są właśnie z księgi.

"Zaide", zdecydowanie słabiej niż inne singspiele, przypomina nam, że polską nazwą gatunku jest komedioopera. Chętniej już zgadzamy się na francuski odpowiednik - "comedie larmoyante" ("komedię łzawą"). Jest to niewątpliwie "poważny singspiel". Lecz powagą, jak to w singspielach, sentymentalną. O gatunku tym tak pisze poeta Jean-Pierre Claris de Florian: "Przez komedię uczuć rozumiem [...] taką, która oczom widza ukazuje postaci cnotliwe i prześladowane; ciekawą sytuację, gdzie namiętność walczy z  obowiązkiem, gdzie honor triumfuje nad korzyścią; wreszcie taką, która umie nas pouczyć nie nudząc, rozczulić nie zasmucając, i która karze płynąć słodkim łzom, co jest pierwszą potrzebą czułego serca." Otóż to: słodkie łzy - nie słone i nie gorzkie. Taka jest "Zaide". I taki jest spektakl Krakowskiej Opery Kameralnej - nagrodzony, i słusznie, owacjami na stojąco. Rozczulający. Ale zawsze z umiarem, jak umiarkowana jest słodycz rodzynek - sułtanek - z których usypane jest serce na plakacie. Oczywiście złote. A pod nim, oczywiście, czerwone imię Zaide. Z rodzynką zamiast kropki nad "i".

Monika Partyk
RUCH MUZYCZNY nr 2/21.01.07
23-01-2007

*  *  *  *  *  *  *  *